Repúblika Demokrátika de Timor Leste katak estadu ida ne’ebe demokratiku, soberanu,
independente e unitariu, harii husi povu nia hakarak no iha respeita ba dignidade ema moris ida-
idak nian.
Iha prinsipiu estadu de direitu, katak lei sai hanesan supremo justisa hodi garante no promove
sidadaun sira nia direitu no liberdade fundamental, no respeitu ba estadu nia prinsipiu kona ba
direitu demokratiku, tuir termonolojia Salus publica supreme lex isto maibe base do estadu iha
Timor leste e relativamente fraca e espesialmente iha area justisa no prinsipalmente lei Timor é
komplikadu hanesan tuir mai ne’e; tekstu faltandu, aplikasaun pena a kontraria, diferencas titlu
do artigo no komplikadu mos iha nia livru e tamben a lingua.
Peskiza sientifiku ida ne’e realiza hahu husi loron, tersa-feira dia 14 Jullu to’o 18 de
Agostu tinan 2020. Portantu, oinsa mak bele garante justisa ne’ebe hanesan iha sidadaun sira nia
oin, enqunto regras e regulamento iha hela cauza complicado e sobre pozisaun ne’ebe diferente
no la hanesan tuir nia aplikasaun sira ne’ebe haktuur ona iha codigu penal. Liu husi peskiza
sientifiku ne’ebe realiza husi estudante Fakuldade Direitu UNPAZ semestru VI kompostu husi
turma A, B, C no inklui mos Extensionista sira ne’ebe ho L’Esprit des lois ne’ebe forte e
adikuadu hodi realiza ona peskiza ne’e sai hanesan matadalan ida ba civitas akademiku sira
seluk. Alende ne’e hetan mos apoio husi analista de pesquisa sira, nebe’e hola parte husi dosente
Fakuldade de Direitu “L’Espirit de corps” hodi responsiva mos ba intrepretasaun juridiku e
substansial sira ne’ebe ho versaun diferente no hamosu ona confuzo iha aplikasaun ba lei penal
ne’e rasik.
Fotografia Ekipa Analista :
Figura Ofisial
Provas peskiza ne’ebe maka ekipa identifika husi kada Versaun husi Versaun Tetum no
Versaun Portugés ne’ebe konsege ekipa id entifika husi Estudante Fakuldade Direitu
Universidade da Paz (UNPAZ) semesteru VI husi Regular Klase no Extensionista Klase.

Ekipa husi turma B Semester VI (Regular Klase) nia identifika ba artigu sira husi artigu 1
to artigu 100, ekipa balun hare husi artigu 101 to iha artigu 200 balun hare husi 201 to iha artigu
323 artigu mak hanesan tuir mai ne’e:
Fontes : Código Penal Timor-Leste Produs husi Ministério da Justiça iha ( Tinan 2009)
Código Penal Timor-Leste Produs husi (Tribunal de Recurso) Tradusaun, Cláudio Ximenes ,
iha (Tinan 2009, 2010.) Kodigu Penal husi Procuradoria Geral da Republica, kapa kor metan
tinan 2010.
Artigo. 116o
(Preskrisaun nia suspensau)
➢ Iha artigo.116o
nu 3. iha versaun Tetun nia fo artigo 112 maibe la iha numeru
Iha artigo.116o
nu 3. Versaun Portugés nia fo artigo 112 nia fo mos ho nu 3.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo. 157o
(Ameasa)
➢ Iha artigo.157o
Ameasa. Iha versaun Tetun fo pena prizaun tinan (2) rua ou multa.
Iha versaun Portugés mak fo pena tinan (1) ida ou multa.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo 158o
(Koasaun)
➢ Iha artigo158o
iha versaun Tetun nia fo pena prizaun tinan (1) ou multa.
Iha versaun Portugés mak fo pena prizaun tinan (2) rua ou multa.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo 165o
( Trafiku ho Orgaun Umanu) ➢ Iha artigo 165o
Nu.2 versaun tetun fo pena prizaun tinan 4 to’o 20 no mos tinan 5 to’o 20.
iha versaun Portugés fo pena prizaun tinan 4 to’o 12 no tinan 5 to’o 20.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Kompleksu Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 kompleksu Livru kapa
kór metan VS kompleksu Livru kapa kór metan Versaun Tetun no Portugés hanesan
“Balun La Hanesan”)
Artigo 166o
(Fá an Ema)
➢ Artigo166o
iha Nu.2 Alinea (D). mak iha versaun Tetun fo pena prizaun tinan 3 to’o 12.
iha versaun Portugés mak fo pena prizaun tinan 4 to’o 12.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo 197 (Servisu ka Kolaborasaun ho Forsa Armada Inimiga)
➢ Iha artigo 197o
Nu.1. no No 2. ne’e mak iha versaun Tetun iha Nu.1 fo pena prizaun 15
to’o 25.No mos iha Nu.2 mak fo pena prizaun tinan 3 to’o 15. Versaun Portugés nia fo
pena prizaun tinan 12 to’o 25. No iha alinea Nu.2 mak fo pena prizaun tinan 5 to’o 15.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo 200o
( Violasaun ba iha Segredo Estado)
➢ Iha artigo 200o
ne’e mak iha versaun Tetun iha Nu.1 fo pena prizaun tinan 2 to’o 10.
versaun Portugés artigo 200o
nu.1 nia fo pena prizaun tinan 3 to’o 10.
➢ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
➢ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Ekipa husi turma E.1 (Extantion Klase) :
Fontes : Código Penal Timor-Leste Produs husi Ministério da Justiça iha ( Tinan 2009)
Código Penal Timor-Leste Produs husi (Tribunal de Recurso) Tradusaun, Cláudio Ximenes ,
iha (Tinan 2009, 2010.) Kodigu Penal husi Procuradoria Geral da Republica, kapa kor metan
tinan 2010.
Artigu 302 konseitu funsionáriu ➢ Iha artigo 3020
no. (1), versão Portugés alinea a,b,c, d,e no f. maibe iha artigu 302
versaun tetum alinea a,b,c, no d.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigu 8 Faktu pratikadu iha territóriu la nasionál
➢ Iha artigu 8 alinea b) Versaun Tetun Kuandu faktu ne’e konstitui krime previstu iha
artigu 123 too 135, 165 too 169 no 175 too 178. iha versaun portugues artigu 161º a 169º
no 175 too 178.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigu 38 Titlu husi artigu la hanesan (Pena Suspensa iha kúmulu jurídiku) VS (Pena de prisão
com execução suspensa em cúmulo jurídico)
➢ Iha Artigu 38 ) Versaun Tetun (Pena Prizaun Ho Ezekusaun Suspense Iha Kumulu
Juridiku) Versaun Portugues (Pena De Prisão Com Execução Suspensa Em Cúmulo
Jurídico), iha artigu hanesan mos iha versaun tetun no. 1, al. a to’o c. iha fali versaun
portugues la iha No. 1 maibé iha de’it al. a to’o c.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigu 43 Titlu husi artigu la hanesan (Exkluzaun ba ilisitude) VS (Eskluzaun Ilisitude Nian)
➢ Nafatin iha artigu 43 No 2 Versaun tetum temi direitu deit maibe iha versaun portugues
exercicio de um direito ou no cumprimento de um dever.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigu 18 Erro sobre a ilicitude
➢ Esplikasaun katak Iha versaun tetun artigu 18o
la mensiona maibé iha versaun portugés
artigu 18o
mensiona.
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés iha
Diferensia)
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
Artigu 57 Atenuasaun extraordinária nia grau
➢ Esplikasaun katak Iha Versaun Tetun Iha no. 1, al. a to’o d Versaun Portugés
Numerasaun kontinua no. 1, al. a to’o d. No. 2
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés iha
Diferensia)
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
Artigu 74 Pena prizaun nia extinsaun ➢ Versaun Tetun Revogasaun Suspensaun nian homutuk deit ho halakon pena prizaun, nia
títulu iha artigu rua tau hamutuk (artigu 73o
ho artigu 74o
) Versaun Portugés nia títulu
ketak-ketak.
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés iha
Diferensia)
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
Estrutura Husi Artigu No Alinea
➢ Estrutura Artigo 206 versaun portuguesa los, maibe iha versaun tetun artigo mak tau fali
205….209 Kontrario (207.208) artigu (206) lakon tia maibe nia konteudo los.
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés iha
Diferensia)
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ Estrutura Artigu husi versaun portugues hahu husi artigu 219 iha maibe’e artigu 220,
221,223,224,225 la iha kontinua kedan ba iha artigu 226. Hare fali ba Versaun Tetun
strutura husi artigu sira ne’e kompletu.
❖ (Kompleksu Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 kompleksu Livru kapa
kór metan VS kompleksu Livru kapa kór metan Versaun Tetun no Portugés hanesan
“Balun La Hanesan”)
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés Hanesan)
➢ Estrutura husi Artigu 244…. 245 iha versaun tetun la iha pasa kedas ba artigu 246
versaun portugues nian iha.
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés iha Diferensia)
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
➢ Estrutura husi Artigo 218 Versaun portuguesa iha numeru 1. No 2 alinea a no b
Maibe iha versaun tetum iha art. 218 numeru 1 no 2 alinea a no b no numero 3.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
➢ Estrutura husi Artigu 250 versaun portuguesa nia konteudu iha numeru 1 no numeru 2
maibe iha versaun tetun nia konteudu numeru 1 no numeru 3.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-
Azúl Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
➢ Estrutura husi alinea, husi artigu Artigu 252 versaun portuguesa iha numeru 1 husi
alinea a to’o l maibe iha versaun tetum artigu refere iha numeru 1 husi alinea a to’o k
deit no alinea k husi versaun portuguesa nia tradusaun ba versaun tetum laiha.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan) ❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
➢ Estrutura alinea husi artigu Artigu 272 iha numeru 2 nia alinea husi a to’o c maibe iha
versaun tetum numeru 2 alinea a to’o b mak dala rua.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
Diferensia Interpretasaun no Lingua
➢ Artigu 230 iha versaun portuguesa la iha numeru maibe iha versaun tetum artigu
refere uza numeru 1.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
➢ Artigu 232 iha versaun portuguesa laiha numeru maibe iha versaun tetum artigu
refere uza numeru 1.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
➢ Artigu 241 iha versaun portuguesa nian hakerek katak dever de neutralidade e
imparcialidade maibe iha versaun tetum hakerek dever neutralidade ka imparsialidade
entaun iha artigu ida ne’e hamosu ona interprestasaun ka signifikasaun nebe
lahanesan tamba iha portuguesa liafuan e ne’e nia signifika no/ dan laos ka /atau.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés Diferensia) (Livru
kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
Diferensia)
➢ Artigu 244 numeru 3 Versaun Tetum aplika punisaun ho pena prizaun husi tinan 2
to’o tinan 8 iha versaun portugues iha no mais la aplika pena no tau no 1. iha
diferensia tebes tamba iha versaun portuguesa aktu ka hahalok nebe mak hakerek iha
numeru 3 ne‘e nia moldura penal mak atu aplika tuir moldura penal nebe mak
hakerek iha numeru 1 maibe iha versaun tetum nia moldura penal ne’e defini kedas.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
➢ Diferensia nia penal Artigu 263 iha versaun portuguesa numeru 4 hateten katak se
apenas o perigo referido no numero 1 for criado por negligência a pena é de 2 a 6
anos de prisão no iha versaun tetum lahanesan ho versaun portuguesa iha kestaun
moldura penal. Versaun tetum numeru 4 hateten katak se unikamente perigu nebe
temi iha numeru 1 mosu tamba negligensia ninia kastigu mak tinan 1 to’o tinan 6 iha
kadeia. ❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
➢ Diferensia nia interpretasaun lingua Artigu 269 iha versaun portuguesa burla
informatica agravada maibe iha versaun tetum fraude informatika agravada versaun
lahanesan nee bele iha diferente ba interpretasaun.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
Artigu 98 Liberdade ba prova nia revogasaun No. 2)
➢ Husi artigu refere indika katak iha no 2 versaun tetun aplika ba iha artigu 94 no 96
iha versaun portugues aplika artigu 94 e 95.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés iha diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés hanesan)
Ekipa husi turma C (Reguler klase) :
Fontes : Código Penal Timor-Leste Produs husi Ministério da Justiça iha ( Tinan 2009)
Código Penal Timor-Leste Produs husi (Tribunal de Recurso) Tradusaun, Cláudio Ximenes ,
iha (Tinan 2009, 2010.) Kodigu Penal husi Procuradoria Geral da Republica, kapa kor metan
tinan 2010.
Artigo. 157o
(Ameasa)
➢ Husi artigu refere indika katak mai nia versaun maka la hanesan portugues lalos mak iha
versaun tetun fo pena tinan 2 ou multa. Iha versaun portugues mak fo pena tinan 1 ou
multa.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo .158 (Koasaun)
➢ Husi artigu refere indika katak mai nia versaun maka la hanesan Iha versaun tetun fo
pena Prijaun tinan 1 ou multa. Iha versaun portuges mak fo pena Prijaun tinan 2 ou multa. ❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo 166o
(Faan Ema)
➢ Iha Nu.2 Alinea (D). mak iha versaun tetun fo pena Prijaun tinan 3 to’o 12. Hare fali iha
versaun portugues mak fo pena Prijaun tinan 4 to’o 12. Hanesan mos iha numero 1 balun
hakerek la hanesan iha versaun tetun 136 no iha fali versaun portugues numero 163.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo 197o
(Servisu ka kolaborasaun ho forsa armada inimiga)
➢ Iha artigu 197 Nu.1 fo pena prissao 15 to’o 25. Iha Nu.2 mak fo pena prissao tinan 3 to’o
- Hare fali mai iha versaun portuges mak iha Nu.1 fo pena prissao tinan 12 to’o 25. No
iha Nu. 2 mak fo pena prissao tinan 5 to’o 15.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo 165o
(Trafiku ho orgaun Umanu)
➢ Iha artigo ne’e mak iha Nu.2 versaun tetun fo pena prijaun tinan 4 to’o 20 no tinan 5
to’o 20. iha versaun portuges fo pena prijaun tinan 4 to’o 12 no tinan 5 to’o 20.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigo 200o
( Violasaun ba iha segredo estado)
➢ Iha Nu.1 fo pena prissao tinan 2 to’o 10. Hare fali iha versaun portugues mak fo pena
prijaun tinan 3 to’o 10. Reafima tan katak iha titlu mos mosu ona nia diferensia entre versaun
portugues no versaun tetun.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Artigu 8 Faktu Pratikadu Iha Teritoriu La Nasional
➢ Versaun Tetun Alinia B : Kuandu faktu ne’e konstitui krimi previstu iha artigu 123 too
135, 165 too 169 no 175 too 178,sarak ita hetan ajente iha Timor-Leste e no nia la bele
hetan extradisaun ka iha desizaun dehan katak la bele intrega nia;
➢ Verção Português Alinia B: Quado constituirem os crimes previstos dos artigos 123 a
135, 161 a 169 e 175 a 178 desde que o agente seja encontrado em Timor-Leste e não
possa extraditado ou seja decidida a sua não entrega.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no Portugés
hanesan)
Ekipa husi turma A (Reguler klase) :
Fontes : Código Penal Timor-Leste Produs husi Ministério da Justiça iha ( Tinan 2009) Código
Penal Timor-Leste Produs husi (Tribunal de Recurso) Tradusaun, Cláudio Ximenes , iha (Tinan
2009, 2010.) Kodigu Penal husi Procuradoria Geral da Republica, kapa kor metan tinan 2010.
Artigu 45 (Estadu ho Nesesidade Justifikante)
➢ Esplikasaun katak Iha versaun tetun ko’lia kona-ba estadu ho nesesidade justifikante
maibe iha versaun portugues ko’alia kona-ba estado de necessidade de’it. Tamba ne’e iha
artigu refere nia titulu la hanesan. Versaun portugues (Estadu de Necessidade)
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
Artigu 51 (Pena nia Medida)
➢ Esplikasaun katak Iha artigu 51 versaun tetun ko’alia kona-ba pena nia medida maibe iha
versaun portugues ko’alia kona-ba determinaçāo da medida da pena, aumenta tan liafuan
determinaçāo. Esplikasaun katak Iha artigu 51o
versaun tetun ko’alia kona-ba Pena nia
medida maibé iha versaun portugés ko’alia kona-ba Determinação da medida da pena,
aumenta tan liafuan Determinação.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
Diferensia VS Diferensia (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010
Versaun Tetun no Portugés Hanesan)
Artigo 256 Abuza Konfiansa
➢ Iha diferensia kona ba’a titlu husi kada versaun tetun Koalia kona ba (Abuza konfiansa)
Versaun Portugues koalia kona ba (Abuso de confiança simples)
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés Diferensia)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Hanesan)
Art. 224 Destruisaun, subtrasaun,okultasaun ka profanasaun ba kadaver
➢ Art. 224 numeru 1 iha versaun tetum hakerek deit kona ba aktu ka hahalok maibe laiha
moldura penal ita bele hare hamutuk numeru 1. Nomos diferente nia No2. To 3 deit. iha
versaun portuguesa numeru 1 hateten katak quem contra ou sem a vontade de quem
direito e fora dos casos em que a lei o permite, substrair, destruir ou ocultar cadaveres ou partes deles, ou cinzas de pessoa falecida, sera punido com prisão ate 2 anos ou multa.
No2. No 3. No 4. “ iha nia esplikasaun ba iha nomeru ba iha artigu refere iha mos
komplikasaun iha nia tradusaun husi alinia ida ba fali alinea seluk” halo konfirmasaun ba
livru kodigo penal versaun ministeriu publiku.
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés diferensia)
Artigu 19 Agravasaun tanba rezultadu
➢ iha artigu refere nia titlu husi versaun tetun no portugues la hanesan iha diferensia
❖ (Livru kapa kór laranja Ministeriu Justica tinan 2009, Livru kapa kór Mutin-Azúl
Tribunal Rekursu tinan 2009,2010. Versaun Tetun no Portugés hanesan)
❖ (Livru kapa kór metan Procuradoria Geral tinan 2010 Versaun Tetun no
Portugés Diferensia)
Kestaun Legal : Kuaze lei Timor iha nia errozaun, maibe ekipa analista foka liu ba iha
kodigu penal.
Rekomendasaun :
1) Husu ba autoridade judisiariu ne’ebe iha kompotensia maximu atu uniforma
impressaun ba livru husi Tribunal Rekursu, Procuradória Geral de Republica no
Ministeriu Justisa.
2) Sinkronizasaun ba kodigu penal iha nia komponentes, beneficiu no funsoens :
a) Sinkronizasaun komponentes; em termos de regras, enquadramento legal,
ordenadamente, estruturadu e sistematiku.
b) Sinkronizasaun Benefsiu; em termos de regulamentu sobre aplikasaun pena a
kontrariu.
c) Sinkronizasaun Funsoes; em termus de natureza da lei, imperativu e fakultativu,
rezumir e investigar.
Obrigado e Bem Hajam.
Dili, 20 de Agostu de 2020
Xefe peskizadór: Nunu Saldanha da Silva Fátima, Lic.Dir., M.H.
Ekipa Analista :
- Dr.Rosino da Cruz, Lic.Dir., M.D.
- Tonze Yosep B.A. da Costa, Lic.Dir., M.Hum.
- Querubin Jong Ferreira, Lic.Dir,. M.D
- Julião de Araújo, Lic.Dir.
- Tito Maia Dos Reis, Lic.Dir.
- Afonso Soares, Lic.Dir.