banner 728x250

Kompañia 3 sei Investe hodi Esplora Rekursus Minerais iha Postu Lautem

PAM Lautem, Sr. Melio de Jesus.(Photo: Tupa, Lautem Post).
banner 120x600
banner 468x60

Lautem: Prezidente Autoridade Municipal (PAM) Lautem, Melio de Jesus, informa, Kompañia Internasional husi Singapura, Compañia Estrela no kompañia Peak Evereset sei investe hodi halo esplorasaun ba rekursu minerál fatuk Kalkariu no Manganis ne’ebé mak lokaliza iha suku Serelau, Daudere, Ililai, Euquisse no Suku Parlamentu postu administrativu Lautem.

Autoridade Masimu iha Lautem ne’e hateten, nia parte simu ona informasaun husi Ministériu Petroleum no Rekursusu Minerais liu husi Autoridade Nacional dé mineiru, katak postu administrativu Lautem riku ho rekursus minerál hanesan fatuk Kalkariu no Manganis ne’ebé iha tempu Badak Estdu sei halo kontratu ho Komponia 3 ne’e hodi hahú halo ona atividade produsaun iha postu Lautem.

banner 325x300

“Hau enkoraja nafatin imi, postu Lautem imi tenke sente orgullu no sente Contente tanba saida, iha ministériu petróliu no rekursu minerais ninian rekursu barak mak sei investe iha postu Lautem”, Katak PAM Melio, ba Lautem-Post iha intervensaun ba abertura feira Produtu lokál no non lokál iha postu administrativu Lautem.

Melio haklaken, ita-nia kompañia ida naran Estrela, kompañia ida naran Peak Everest  ne’ebé ke sei halo nia atividade produsaun, ha’u Simu ona informasaun husi prezidente autoridade nasionál dé mineiru katak iha área Serelau, Daudere, Ililai no Eukisse nian ne’e ko’alia kona ba manganis komesa estudu hatudu ona katak bele hahú tama ona ba iha faze produsaun.

Melio afirma, ida ne’e sei fó serbisu ba ita boot sira iha postu administrativu Lautem ninian, tanba ha’u-nia komitmentu bainhira ha’u Koala ho sira, katak kona-ba konten lokal ne’e importante.

“Ha’u la husu buat seluk ha’u hakarak ha’u-nia oan sira, ha’u-nia joven sira, ha’u-nia inan aman sira ba serbisu iha ne’ebá”. katak nia.

Ida tan, kompañia foun husi Singapura ne’ebé foin daudauk ita ba halo lansamentu iha suku Parlamentu kona-ba fábrika sementi ninian kona ba fatuk kalkaru, ne’ebé foin daudauk nia nia ekipa ba hasoru no ha’u haruka ba hasoru ona ho xefe suku sira  no hasoru mału ho administradór postu para sira atu komesa hahú halo ona serimónia rituál ba sira nia atividade,

“Tanba ne’e ha’u husu ba ita boot sira imi tenke orgullu, postu Lautem ne’e iha rikeza barak entermus dé rekursus naturais ninian ne’ebé ita husu ba ita-nia asuwa’in sira ne’ebé mak mate ona ba rai ida ne’e ninia independénsia, atu sira nafatin tulun ita atu saida mak ita mehi bele akontese hodi loke kampu dé traballu ba ita-nia joven sira no ba ita-nia inan aman sira iha postu Lautem no iha munisípiu Lautem én jerál”. Nia apela.

Molok ne’e mos Autoridade Nasional Minerais Timor Leste ( ANM, sigla portugés) identifika ona rekursu minerál fatuk kalkariu, iha suku Parlamentu, postu administrativo Lautém, munisípiu Lautém.

Fatuk kalkariu nu’udar fatuk ne’ebé ema uza barak ba indústria oioin, uza ba konstrusaun sivíl, kímika, tinta, plástiku no seluk tan. Fatuk ne’e iha valór ekonómiku ne’ebé boot.

Rekursu minerál fatuk kalkariu, iha suku Parlamentu, postu administrativo Lautém, munisípiu Lautém. Photo: Veru, Lautém-Post

Hafoin identifikasaun fatuk kalkariu, autoridade nasionál minerais Timor-Leste ho empreza  Singapura Infrastucture  Investiment  and Construction (SIC) fahe informasaun preliminariu  kona ba atividade prospesaun no peskiza ba fatuk kalkariu iha suku Parlamentu.

No iha sorin Sekretáriu Munisipal Administrasaun no  Financas, Francisco dos Santos, husu Lautém-oan sira liu liu suku Parlamentu, koopera ho autoridade nasionál minerais no kompañia esploradora ba atividade esplorasaun.

“Husu ba autoridade lokál sira hotu,   informa ba komunidade hotu, karik afeta ba plantasaun ruma, rate antigu, oinsá atu uza mekanizmu hodi hasees husi fatin ne’e.” Nia husu.

alen de ne’e, Xefe suku  Parlamentu, Teovando Ceisar da Silva hateten, nia komunidade koopera ho governu hodi halo esplorasaun mineiru.

“Iha suku Parlamentu, sira haree katak iha potensiál atu halo esplorasaun, autoridade komunitáriu suku Parlamentu prontu kolabora hamutuk ho ha’u nia komunidade ba estadu sén rezerva.” Nia promete.

ANM halo sosializasaun ba komunidade sira hafoin identifika rekursu minerál fatuk kalkariu, iha suku Parlamentu, postu administrativo Lautém. Photo: Veru, Lautém-Post

Nune’e Prezidente Autoridade Nasional dos Minerais Timor Leste,  Rafael de Araujo, mós informa rezultadu peskiza  husi kompañia investidór sira kona-ba rekursu minerál iha munisípiu Lautém.

“Ohin hamutuk ho kompañia, ko’alia ho autoridade lokál no komunidade  atu fahe informasaun  kona-ba investimentu ne’ebé sei la’o. Ba oin sei kontinua atividade prospesaun peskiza ba rekursu kalkariu ne’ebé iha depois rezultadu pozitivu karik projetu ba faze dezenvolvimentu  esplorasaun maneira nian kona-ba foti fatuk kalkariu prodús ba sementi.” Nia esplika.

Prezidente Autoridade Nasional  Minerais,  realsa, governu sei selu komunidade nia plantasaun no uma sira ne’ebé afeta ba fatin esplorasaun tanba lei garante.

“Lei kódigu mineiru prevee mós atu proteje direitu komunidade nian kuandu rikusoin ne’ebé iha rai privadu ou iha sitiu kulturál ruma ita bele jere oinsá atu muda liu husi mekanizmu  kompensasaun.” Nia fundamenta.

Tuir peskiza ne’ebé husi autoridade nasionál minerais ho kompañia singapure infrastucture  investiment  and construction-SIC halo iha Lautém  hatudu katak  fatuk kalkariu kuaze munisípiu Lautém  hela iha kalkariu leten.

Sosializasaun dahuluk ne’e hetan partisipasaun másimu husi autoridade munisipál sira  komunidade suku Parlamentu.

Jornalista: Veru.

Editor: Joenaca Tupa da Conceição.

banner 325x300