Lautém: Atu salva komunidade husi inundasaun ne’ebé akontese kada tinan iha tempu udan, komuniadade suku Daudere husu governu atu hari moru protesaun iha mota Sivei.
Komunidade suku Daudere Orlando Soares hatete, tinan-tinan kuandu udan monu rai sempre hetan inundasaun, tamba ne’e nia husu ba diresaun kompetente sira atu harii moru protesaun hodi evita akontese inundasaun iha tempu udan.
“Halo moru proteksan ka bronjong ruma para bee labele sae, se lae tinan-tinan nafatin hanesan ne’e.” Dehan komunidade suku Daudere Orlando Soares.
Tuir nia, wainhira udan monu rai ho volume ne’ebé makas, komuniade sira labele salva sira nia sasan liu-liu animal hakiak sira.
“Durante inundasaun kuandu iha tempu kalan, ami la salva ami nia sasan liu-liu animal sira ne’e mak ami la salva tamba iha dut laran.” Katak nia.
Iha fatin hanesan xefe suku Daudere Ajito Boavida rekoñese, katak durante ne’e nia parte seidauk levanta probelama komunidade nian liu-liu kona-ba drainagen ne’ebé hetan estragos husi korente mota.
Maibe nia parte promete, iha ona planu katak tinan ne’e sei relata problema refere ba konseilhu konsultivu munisipal hodi prosesu ba progetu PDIM (Planeamentu Dezemvolvimentu integradu Munisipal), inklui mos ba PNDS (Programa Nasional Dezemvolvimentu Suku) nune’e bele konstrui fila-fali drainagen ne’ebé naksobu hodi bele salva komunidade sira husi inundasaun.
“Tinan kotuk ita seidauk lori problema komunidade afeta inundasan nian ba progetu PDIM, maibe iha ona planu ita sei deside iha asembleia suku too postu hodi submete ba progetu PDIM nomos ba PNDS, ne’ebé prosesu depende PNDS mak uluk ka PDIM mak uluk ita sei submete.” Katak autoridade suku Daudere Ajito Boavida.
Lider komunitariu ne’e afirma, durante ne’e nia parte kolabora ho konseillu do suku sira hodi halo evakuasaun ba komunidade sira wainhira akontese inundasaun.
“Alternativu ne’ebé ita halo kordena ho konseillu suku iha nivel aldeia atu fo informasaun ba komunidade sira atu antisipa halo evakuasaun antes udan mai, ne’e mak durante ne’e ita halo hodi salva komunidade sira.” Nia dehan.
Atu fó hanoin fali katak ba pronjon ne’ebé antes ne’e halo iha mota Sivei ne’e hetan estragus husi korente mota.
Entretantu inundasaun ne’ebé akontese iha loron sabadu, 25/01 foin lalais ne’e rezulta vitima hamutuk umakain 23 ne’ebé mak hetan estragus ba sira nia sasan uma laran, animal inklui mos ho natar sira.
“Bee tama uma ne’e, la hanesan ho tinan kotuk tamba la lori sasan, labarik sira iha uma ne’ebé salva sasan maibe animal mak bee lorin hanesan manu no fahi, tamba korente mota makas ita hamrik iha laran too kanotak.” Dehan Orlando Soares ba jornalista Lautém post iha sede suku Daudere, 27/01 foin lalais ne’e.
Reportajen: Veru.
Editor: Joenaca Tupa da Conceição.